بازار در خدمت ایدئولوژی
پایگاه خبری آرتین پولاد – رئیس مجلس ایران
گفته آمارهای تکان‌دهنده آزادی اقتصادی در ایران ناشی از نگاه سوسیالیستی است که ما
را رها نکرده. اما این سخن لاریجانی چقدر از منظر اقتصادی درست است و چه میزان از مشکلات
کنونی ما ریشه در سوسیالیسم دارد؟
مرتضی ایمانی‌راد اما می‌گوید درست است که ایران آزادی عمل اقتصادی
محدودی دارد و به‌شدت از جامعه جهانی جداست اما چنین موضوعی نه جدید است و نه ناشی
از حاکمیت نظام سوسیالیستی در ایران. این استاد دانشگاه تصریح می‌کند نظام جمهوری اسلامی
ایران یک نظام ایدئولوژیک است که محور تحولات کشور را در حوزه سیاسی می‌بیند. در چنین
نظامی، اقتصاد در خدمت سیاست و بازار در خدمت ایدئولوژی است؛ در نتیجه اقتصاد نمی‌تواند
به طور مستقل رشد کند.
به گفته این مدرس دانشگاه یک نظام ایدئولوژیک به دنبال یک جامعه
از قبل تعریف‌شده و موعود است و در چنین جامعه‌ای نظام بازار نمی‌تواند کار کند. از
طرفی وقتی شما یک انگاره مشخص برای اقتصاد و جامعه دارید، نمی‌توانید در جامعه دخالت
نکنید. بنابراین حکومت متمرکز می‌شود، اقتصاد در خدمت سیاست خواهد بود و باید به سیاست
سرویس دهد. در چنین جامعه‌ای بازار، اگر هم وجود داشته باشد، به‌صورت ابزاری در خدمت
سیاست قرار می‌گیرد. اما آیا ایران هیچ‌کدام از مشخصات یک جامعه سوسیالیستی را دارد؟
اشتراکات و تفاوت‌های نظام اقتصادی ما با جوامع سوسیالیست چیست؟
ایمانی راد تاکید دارد: در درجه اول بیان آقای لاریجانی بسیار
با‌تاخیر است. دوم مشکل موجود مربوط به سال‌های اخیر نیست و بیشتر مربوط به بعد از
انقلاب است. سوم این نظام هیچ مشابهتی به یک نظام سوسیالیستی ندارد و مهم‌تر از همه،
بیان این مساله به‌عنوان علت عقب‌ماندگی اقتصاد ایران، مانع از این می‌شود که بتوانیم
علت اصلی را پیدا کنیم. این بحثی که مطرح می‌کنم، کلی است و به عاملی بنیادی برمی‌گردد.
ولی نکته دیگری که وجود دارد این است که به طور معمول در دوره‌های مختلف در بعد از
انقلاب علل مختلفی وجود داشته‌اند که مانع رشد اقتصادی بوده‌اند. مثلاً نرخ بالای رشد
اقتصادی در دوران اصلاحات متاثر از عوامل متعددی از قبیل سرمایه‌گذاری و ثبات شرایط
سیاسی و قدرت‌گیری بخش خصوصی و ارتباط بیشتر با نظام بین‌الملل بود و در دوره‌ای دیگر
این عوامل هم تغییر می‌کنند و هم در بسیاری مواقع بازدارنده بوده‌اند. بنابراین ما
با یکسری متغیرهای بنیادی سروکار داریم که من مهم‌ترین آنها را گفتم و یکسری متغیرهایی
که در دوره‌ای کوتاه‌تر نرخ رشد اقتصادی را متاثر می‌کرد. این مجموعه در هر دوره با
دوره‌ای دیگر متفاوت بوده است. خلاصه اینکه چنین نظام پیچیده‌ای را با یک عامل توضیح
دادن یک مقدار ساده کردن موضوع است.