عربستان، بزرگ‌ترین واردکننده آهن اسفنجی منطقه
به گزارش آرتین پولاد: خاورمیانه، بزرگ‌ترین واردکننده‌های آهن اسفنجی جهان را در خود جای داده است. در این بین کشورهای عربستان و عمان، علی‌رغم دارا بودن واحدهای تولید آهن اسفنجی داخلی، همچنان بخشی از نیاز خود را از راه واردات این ماده تأمین می‌کنند.
آهن اسفنجی تولید شده به روش احیای مستقیم، یکی از مهم‌ترین مواد اولیه فولادسازی است. از آنجایی که این محصول تولیدکنندگان محدودی دارد، بخشی از تقاضای کشورهایی نظیر عربستان و عمان، از طریق واردات تأمین می‌شود. بزرگ‌ترین واردکننده‌های جهانی این محصول در خاورمیانه قرار دارند؛ به‌طوری که ۶۰ درصد از تجارت جهانی این محصول در سال ۲۰۱۶ متعلق به منطقه خاورمیانه بود. نمودار ۱ میزان واردات آهن اسفنجی خاورمیانه را به‌تفکیک کشورهای واردکننده آن نشان می‌دهد.
همان‌طور که در نمودار شاهده می‌شود، عربستان، بزرگ‌ترین واردکننده این ماده خام فولادسازی است. نکته‌ای که در رابطه با این کشور باید در نظر داشت، این است که تولید فولاد عربستان تماما با روش کوره قوس الکتریکی انجام می‌شود؛ به‌طوری که حجم تولید فولاد این کشور تا پیش از سال ۲۰۱۳ در حد ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تن بود و در سال ۲۰۱۴ با بهره‌برداری از واحد جدید تولیدی، به ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تن افزایش یافت. البته این کشور، تولیدکننده آهن اسفنجی نیز هست و به‌طور متوسط سالانه تقریبا ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید می‌کند. میانگین واردات عربستان در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶، حدود یک میلیون و ۶۶۴ هزار تن بوده است. اما اگر روند بلندمدت در نظر گرفته شود (بازه زمانی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶)، مشاهده می‌شود که با افزایش حجم تولید فولاد در این کشور، تقاضای واردات آهن اسفنجی نیز افزایش یافته؛ به‌طوری که تقریبا ۲٫۲ برابر شده است. در این بین، عمان و بحرین از جمله کشورهایی هستند که آهن اسفنجی به عربستان صادر می‌کنند.
دومین واردکننده بزرگ آهن اسفنجی در خاورمیانه، عمان است. فولادسازی عمان نیز کاملا مبتنی بر تکنولوژی کوره‌های قوس الکتریکی است و سالانه حدود ۲ میلیون تن فولاد تولید می‌کند. شایان ذکر است که از سال ۲۰۱۱ به بعد، حجم زیادی از آهن اسفنجی تولید شده در عمان به‌دلیل کمبود تقاضا و عدم بهره‌برداری به موقع از ظرفیت فولادسازی Jindal، مشمول صادرات می‌شود. همان‌طور که گفته شد، عمان از سال ۲۰۱۱ تولید آهن اسفنجی را آغاز کرد به‌طوری که در سال ۲۰۱۶، حدود یک میلیون و ۸۰۰ تن آهن اسفنجی تولید کرد. مهم‌ترین صادرکننده آهن اسفنجی به عمان، کشور امارات متحده عربی بوده است.
ترکیه، هشتمین تولیدکننده فولاد در دنیا به‌شمار می‌رود. علی‌رغم اینکه حجم بالایی از تولید فولاد این کشور به روش کوره قوس الکتریکی انجام می‌شود، میزان مصرف آهن اسفنجی این کشور (در مقایسه با شارژ قراضه آهنی) در حد ۱٫۸ درصد است. جالب این که تمام تقاضای این کشور برای آهن اسفنجی از طریق واردات تأمین می‌شود، چرا که در این کشور تولیدکننده آهن اسفنجی وجود ندارد؛ به‌طوری که میانگین حجم واردات این کشور در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ در حدود ۴۱۷ هزار تن بوده است. بررسی روند تقاضای آهن اسفنجی در ترکیه نشان می‌دهد که علی‌رغم این سهم اندک، حجم مصرف این ماده خام در حال افزایش است. از همین رو، پیش‌بینی می‌شود که حجم تقاضای ترکیه در سال‌های آتی، تا ۶۰۰ هزار تن نیز افزایش یابد.
کویت نیز حجم فولادسازی بسیار محدودی دارد و تولید سالانه این کشور در حد یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن است و تمامی آن از طریق کوره‌های قوس الکتریکی تولید می‌شود، اما به‌دلیل عدم حضور تولیدکننده آهن اسفنجی در این کشور، تنها واردات پاسخگوی نیاز آن‌ها است. به‌طوری که میانگین واردات کویت طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶، حدود ۲۶۷ هزار تن گزارش شده است.
کاهش صادرات آهن اسفنجی ایران در آینده
منطقه خاورمیانه به‌طور کلی تولیدکننده و مصرف‌کننده بزرگ آهن اسفنجی محسوب می‌شود که علت آن ذخایر مناسب گاز طبیعی و استفاده فراوان از کوره‌های قوس الکتریکی در این منطقه است. برخی کشورها نظیر عمان نیز علاوه بر استفاده از آهن اسفنجی در واحدهای فولادسازی خود، حجم زیادی از واردات این محصول را دوباره روانه بازار کشورهای دیگر می‌کنند. در مورد ایران نیز علی‌رغم دارا بودن واحدهای متعدد تولید آهن اسفنجی و برنامه‌های مختلف برای افزایش ظرفیت تولید آن‌ها در آینده، به‌دلیل چشم‌اندازی که برای تولید فولاد خود در نظر گرفته است (رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴)، این کشور مصرف‌کننده این ماده خواهد بود و صادرات چندانی نخواهد داشت.
منبع: اخبار فلزات